Γεώργιος Κομζιάς
Έγραψαν για το βιβλίο
ΛΑΙΚΟ ΧΟΡΟΣΤΑΣΙ: Μνημείο της άυλης κληρονομιάς*
Γράφει ο Χρήστος Μέγας.
Η μουσική μας είναι τόσο παλαιά όσο ο έρωτας, τόσο αρχέγονη όσο ο πόνος, τόσο βαθειά όσο ο πόθος. Πάρτε αυτό τον καμβά και βάλτε με σταυροβελονιά πάνω του την ξενιτειά και τα τραχιά βουνά, την άγρια φύση με τις αφιλόξενες πεζούλες και να το κεντίδι του κόσμου. Είναι έτοιμο, πλουμιστό αν και λιτό, ουσιαστικό και λιγόλογο. Κυρίως είναι εκφραστικό!
Στην ήπειρο εξακολουθούμε και παράγουμε μουσική με το στόμα, με την παλλόμενη καρδιά και τους πυκνούς λαρυγγισμούς. Και ξεφυσάμε τον πόνο μας σε ένα αυλό, στη φλογέρα του τσοπάνη, βρίσκουμε τις νότες στον ολοφυρμό της απώλειας, στο γλυκοκελάηδημα του ερωτευμένου… Όλα αυτά μαζί βάζουν σε κίνηση το μέσα μας και ξεκινά ένας χορός κορυβαντιόντων μυστών.Βλέπω μπροστά μου τον αρχαίο Ηπειρώτη να κόβει ένα καλάμι με το πέτρινο εγχειρίδιό του σε έναν όχτο αυλακιού εδώ στο κάμπο της Άρτας όπου ξεχειμώνιασε πριν χιλιάδες χρόνια. Πελεκάει το καλάμι,ανοίγει 2-3 οπές, παίρνει ένα δαυλό από τη φωτιά που τον συντρόφευε, όταν ό ίδιος συντρόφευε τα προβατάκια του να μην τα φάει το καπλάνι, και καίει τι τρύπες. Ώστε αυτές να είναι καθαρές από τις ίνες και τα υπολείμματα μιας βιαστικής διείσδυσης ενός πρωτόγονου μαχαιριού σε ένα ανθεκτικό καλάμι. Να βγάζει καθαρή μουσική όταν την άνοιξη, μια γλυκεία αυγή στο Βουνό, ξεβγεί με μια πετροπέρδικα στο κελάιδισμα. Έτσι άρχισε να παίζει τους πρώτους σκοπούς ο άνθρωπος…
Έτσι συνεχίζει ακόμη και σήμερα ο Ηπειρώτης, ο Αρτινός να λέει τους καημούς του, να τραγουδάει τον πόνο του, να εκφράζει την χαρά του…
Το βιβλίο του Γιώργου Κομζιά πήγε τόσο πίσω στο χρόνο μέχρι που έπιασε τις πρώτες νότες. Περιέκλεισε τον αρχαιοελληνικό χορό, ξεδίπλωσε την μουσική ιστορία όπως είναι συνυφασμένη με την τραχιά ζωή, τα απάτητα βουνά, τις ασύμμετρες πεζούλες, τα σκληρά επαγγέλματα, την δουλεμένη πέτρα και την έρμη ξενιτειά.
Βιβλίο γραμμένο στις… 78 στροφές
Ο συγγραφέας στο ανά χείρας βιβλίο μας έδειξε τι θα πει δάσκαλος που τιμάει το λειτούργημά του. Πήρε την αρχέγονη μουσική παράδοση, την πιο ατόφια και απαράλλακτη ιστορικά σε ολόκληρη την Ευρώπη, και την παρέδωσε στους νέους, τα παιδιά μας. Με τρόπο εύληπτο, ευχάριστο, συγκινητικό. Με τρόπο ατόφιο και Ηπειρώτικο.
Είναι ένα βιβλίο κυριολεκτικά γραμμένο στις 78 στροφές. Με το ρυθμό και τις τεχνικές που γραμμοφωνούσαν πριν ένα αιώνα.
Και για το χορό μας παραδίδει το πώς ο κόσμος διασκέδαζε. Όπως δένει το υφάδι με το στημόνι, σαν γρανάζια ανθρώπινης μηχανής. Γιατί, τι άλλο είναι το τριπλοκάγκελο από ομοιόμορφα, αρμονικά διατεταγμένα ανθρώπινα γρανάζια που συμπονούν, μετακινούνται και συνθλίβονται, αλληλοεπιδρούν και μεταφέρουν δεμένα από… μπράτσο σε μπράτσο.
Και ο δάσκαλος-συγγραφέας μας διδάσκει και κάτι άλλο. Δεν μπορεί να είσαι global αν δεν είσαι local. Δεν μπορείς να σηκώσεις τον κόσμο όλο, εάν δεν χωράς μέσα τον τόπο σου.
Η αρτυμή της… Άρτας
Φίλε Γιώργο! Έκανες βαθειά βουτιά στην παράδοση, δηλαδή στην ψυχή του Ηπειρώτη, του Αρτινού και βγήκες πλούσιος. Και μας έφερες εδώ, με αυτό τον τόμο, ανυπολόγιστα καλούδια, πλούσια δώρα, την αρτυμή της Ηπείρου….
Αυτός ο τόμος συμπεριλαμβάνει Γεωγραφία, Ιστορία μαζί με προϊστορία, Μυθολογία και Όμηρο, θρύλους και παραδόσεις, ήθη, έθιμα και, κυρίως, αξίες. Ένα άγραφο κώδικα συμπεριφοράς που, το πιστεύω ακράδαντα αυτό, που ακόμη ορίζει τον ηπειρώτη, τον Αρτινό και την Αρτινή.
Πρόκειται για ένα πλήρες ανθολόγιο Δημοτικής Μουσικής, ένα κατάλογο επαγγελμάτων και γεωργικών εργαλείων, ένα μωσαϊκό λαών και πληθυσμών στα Μεσαιωνικά Βαλκάνια, μια πλήρη λίστα αρχαίων και μεσαιωνικών μουσικών οργάνων, ενδυμασιών, ηθών και εθίμων, επαγγελμάτων, ένα αναλυτικό αφιέρωμα σε τοπικά δίστιχα που αναπαράγουν και τονίζουν την Ηπειρώτικη ντοπιολαλιά.
Μία τοιχογραφία η οποία πιάνει έναν αιώνα, άρα πιάνει από την αρχαιότητα μέχρι τα τώρα (δεδομένου ότι στην Ήπειρο μέχρι το 1960 οι σχέσεις και τα μέσα παραγωγής ήταν ίδια με αυτά πριν τρεις χιλιάδες χρόνια. Το δε ΑΕΠ της Άρτας είναι ζήτημα εάν διπλασιάστηκε μεταξά 1.000 π.Χ. και του πρόσφατου 1950…)
Είναι το Μνημείο της άυλης κληρονομιάς μας!
Θέλω ιδιαίτερα να σταθώ στο καγκελάρι που απαντιέται σε πολλά χωριά του Νομού μας και κυρίως πέριξ του Αράχθου. Μια παράδοση που κυριολεκτικά με έθρεψε και, ταυτόχρονα, με στοιχειώνει μέχρι σήμερα. Ένα πυκνό δρώμενο που είναι αρχαίο όσο ο Όμηρος. Που απαγγέλλεται όπως ο Σοφοκλής με τον Ευριπίδη. Είναι η συλλογική και πολυφωνική αφήγηση μας όπως ο αρχαίος χορός. Ένα πηγαίο λαϊκό ποίημα, βιωματικό όσο τα ματωμένα χνάρια μας. Πολύπειρος χορός σαν τα ροζιασμένα χέρια μας που τα μετατρέπαμε σε τσαπιά για να κάνουμε εύφορες τις πεζούλες μας, για να σηκωθούμε όρθιοι, που λέει και η Μαργιόλα.
Να σαι καλά Γιώργο Κομζιά και να μας ταξιδεύεις πάντα στην παράδοση ώστε να συνεχίσουμε μπροστά με νέα ορμή. Για να ξέρουμε από πού ήρθαμε. Μόνο έτσι θα ξέρουμε τι θέλουμε και που πάμε!
*Απόσπασμα από την παρουσίαση του βιβλίου στις 10/7/21 στον αύλειο χώρο του Πολιτιστικού-Λαογραφικού-Εξωραϊστικού Συλλόγου Άρτας «Το Σκοπευτήριο».
Το Αρτινό λαϊκό χοροστάσι
Αθήνα 2021
Αρτινό Λαϊκό Χοροστάσι – ένα βιβλίο ορόσημο για την Άρτα
Ο Σύλλογος ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ παρουσίασε το βιβλίο του Γ.Χ. ΚΟΜΖΙΑ
Από τον Πολιτιστικό Λαογραφικό- Εξωραϊστικό Σύλλογο Άρτας ΤΟ ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ έγινε η παρουσίαση του βιβλίου του Γεωργίου Κομζιά «ΤΟ ΑΡΤΙΝΟ ΛΑΪΚΟ ΧΟΡΟΣΤΑΣΙ» στον χώρο του Συλλόγου (δίπλα από το ΚΤΕΛ), στην οποία παρακολούθησαν πάνω από εκατό άτομα.
Το βιβλίο αυτό του Γιώργου Κομζιά, είναι πραγματικά μια έκπληξη, καθώς φαίνεται αμέσως ότι η εργασία που έκανε εκτός από κοπιώδης, είναι μνημειώδης για την Άρτα και πρόκειται να αποτελέσει ένα βιβλίο -ορόσημο, αντίστοιχο με το «Δοκίμιον περί Άρτης και Πρεβέζης» του Σεραφείμ Ξενόπουλου, που γράφηκε μετά την απελευθέρωση της Άρτας.
Το βιβλίο αποτελεί έναν τόμο 406 σελίδων, όπου ο συγγραφέας – ερευνητής αναφέρεται στο αρτινό λαϊκό χοροστάσι γενικά ως εξέλιξη στον χώρο και τον χρόνο, στην ανθρωπογεωγραφία, στα κοινωνικά γεγονότα και τις δραστηριότητες, στα μουσικοχορευτικά δρώμενα και στην φορεσιά.
Την εκδήλωση χαιρέτισε ο πρόεδρος του Συλλόγου ΤΟ ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ κ. Γιώργος Παπαποστόλης, ο οποίος ανέφερε ότι είναι η δεύτερη εκδήλωση με βιβλιοπαρουσίαση που γίνεται και πως ο Σύλλογος έχει σκοπό να προχωρήσει σε επόμενες ανάλογες ποιοτικές παρουσιάσεις, οι οποίες θα συμβάλλουν στην επαφή του κοινού με το βιβλίο και τον πολιτισμό στην Άρτα.
Την εκδήλωση συντόνισε ο δημοσιογράφος Χρήστος Μέγας, ο οποίος επεσήμανε την σπουδαιότητα του έργου και την σημασία που έχει ο χορός και η μουσική στην τοπική κοινωνία, αλλά και με προεκτάσεις που φθάνουν μέχρι και την οικονομία, την σύνδεση ατόμου και κοινότητας…
Το βιβλίο στην συνέχεια σχολίασαν και παρουσίασαν ομιλητές υψηλού εγνωσμένου επιστημονικού κύρους.
Ο Γιώργος Κοκκώνης, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, αναφέρθηκε στην γνωριμία του με τον συγγραφέα- ερευνητή και στην αξία του έργου του για τον τομέα της ερευνητικής Μουσικολογίας, καθώς μπορεί ο κάθε Ακαδημαϊκός ερευνητής να εξεύρει πολλά στοιχεία για την περιοχή και ιδίως για τις μουσικές συνήθειες μεταξύ τοπικών πληθυσμών και τα όργανα που χρησιμοποιούσαν.
Στην συνέχεια τον λόγο πήρε ο Κωνσταντίνος Κονταξής, τέως καθηγητής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, ο οποίος ανέλυσε την δομή του έργου και επεσήμανε από την δική του επιστημονική οπτική, την λαογραφική αξία της έρευνας του Γ.Χ. Κομζιά καθώς αποτελεί μια παρακαταθήκη καταγραφής συμπεριφορών και ιδιωμάτων της περιοχής.
Ακολούθως τον λόγο πήρε ο Λάμπρος Ευθυμίου, Εθνομουσικολόγος, ο οποίος εξήρε τον συγγραφέα για το έργο του, αναφέροντας ότι είναι μια κοπιώδης προσπάθεια, που ο τόπος είχε 140 χρόνια να βρει αντίστοιχη καταγραφή.
Την παρουσίαση του βιβλίου έκλεισε ο Ελένη Καρανικόλα – Τσουβέλα, Εκπαιδευτικός Δρ. Λαογραφίας Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, η οποία αναφέρθηκε στο ιδιαίτερα ενδιαφέρον θέμα της παραδοσιακής φορεσιάς, αλλά και του μαντηλιού και ανέδειξε τους συμβολισμούς και την σημασία τους κατά τις προηγούμενες εποχές. Σε συνεργασία με τον συγγραφέα Γ.Χ. Κομζιά και την Ζωή Μπαρτζώκα, η οποία διάβασε κείμενα από το βιβλίο ανέδειξε την σημασία της εμφάνισης στις αρτινές τοπικές κοινωνίες, στα χωριά και την πόλη της Άρτας.
Η εκδήλωση έκλεισε με την παραδοσιακή ορχήστρα του Γιώργου Φλούδα, η οποία απέδωσε μουσικά ακούσματα της περιοχής, άλλα γνωστά και άλλα υπό εξαφάνιση.
Συγχαίρουμε τον Σύλλογο ΤΟ ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ για την ποιοτική εκδήλωση και ευχόμαστε στον συγγραφέα να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο του, για το οποίο είμαστε βέβαιοι ότι σύντομα θα γίνει αντικείμενο έρευνας για όλους τους αρτινούς.
"ΤΟ ΑΡΤΙΝΟ ΛΑΪΚΟ ΧΟΡΟΣΤΑΣΙ"
Παρουσίαση του νέου βιβλίου του Γιώργου Κομζιά
“Οικοδεσπότης” ο Πολιτιστικός Σύλλογος Άρτας “ΤΟ ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ”
“ΤΟ ΑΡΤΙΝΟ ΛΑΪΚΟ ΧΟΡΟΣΤΑΣΙ” το νέο βιβλίο του Ροδαυγιώτη συγγραφέα, Γιώργου Κομζιά, ανέλαβε να παρουσιάσει ο Πολιτιστικός – Λαογραφικός – Εξωραϊστικός Σύλλογος «Το Σκοπευτήριο», το βράδυ του Σαββάτου 10 Ιουλίου.
Μια πολύ καλή διοργάνωση από το μέλη του ΔΣ του Συλλόγου που άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις σε όσους βρέθηκαν εκεί. Μια όμορφη βραδιά με ωραίους ομιλητές. Το βιβλίο, μια εντυπωσιακή έρευνα ενός ανθρώπου με βαθιά γνώση της παράδοσης, του Γιώργου Κομζιά, μέσα στο οποίο θα συναντήσουμε τους προγόνους μας και πιθανότατα θα διακρίνουμε την αντανάκλαση του εαυτού μας.
Σε σημείωμά του ο συγγραφέας αναφέρει:
«Τώρα που, ύστερα από ένα μακρύ ερευνητικό ταξίδι (επιτόπια και βιβλιογραφική έρευνα), κατάφερα να φέρω σε πέρας αυτό το βιβλίο (κακό, μέτριο ή καλό, εσείς θα το κρίνετε), νιώθω απόλυτα ευτυχισμένος και συνάμα περήφανος, καθώς, παρ’ όλες τις δυσκολίες που έχει ένα τέτοια εγχείρημα, μπόρεσα κι έφτασα στο τέλος, γιατί, ‘’ο άνθρωπος που πιστεύει ό,τι κάνει, ζει όρθιος με την ψυχή του‘’ (Ευάγ. Παπανούτσος). Πόσο γρήγορα, όμως, περνούν τα χρόνια και πόσο γρήγορα κυλά η ζωή κι είναι το παρελθόν μας μια θλιβερή γραμμή από σβησμένα κεριά που όλο μεγαλώνει. Κάθε φορά, με πόση νοσταλγία στρεφόμαστε στις αναμνήσεις και στο παρελθόν μας, καθώς από αυτό αντλούμε τις πιο ευχάριστες στιγμές της ζωής μας!».
Το Αρτινό λαϊκό χοροστάσι
Η έκδοση αποτελεί το επιστέγασμα μιας μακροχρόνιας προσπάθειας, έχει ως σκοπό, αφ’ ενός μεν την καταγραφή και διάσωση του μουσικοχορευτικού ιδιώματος του νομού Άρτας, όπως το βίωσαν και το θυμούνται οι γηραιότεροι κάτοικοι του νομού κι αφ’ ετέρου να εμφανίσει τα χορευτικά δρώμενα και να τα αναδείξει συστηματικά ως κυρίαρχα τελετουργικού και ψυχαγωγικού χαρακτήρα, ενταγμένα στο σύνολο των κοινοτικών δράσεων. Επιθυμεί να λειτουργήσει προσθετικά στην ήδη ελλιπή βιβλιογραφία μελέτης του χορευτικού φαινομένου στον νομό, και να το αναδείξει ως χορευτική δράση μέσα σε τοπικά κοινωνικά και πολιτιστικά πλαίσια.
Τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο δημοσιογράφος και συγγραφέα Χρήστος Μέγας ο οποίος με πολύ γλαφυρό τρόπο μίλησε και για το «Χοροστάσι»
Οι ομιλητές προσέδωσαν ποιότητα στην εκδήλωση με την θεματολογία που ανέπτυξαν σχετικά με τα γραφόμενα.
Μιλησαν για το βιβλίο
Κωνσταντίνος Κονταξής, Τέως Επίκ. Καθηγητής Λαογραφίας Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας
Γεώργιος Κοκκώνης, Αναπλ. Καθηγητής Τμήματος Μουσικών Σπουδών Παν. Ιωαννίνων
Λάμπρος Ευθυμίου, Εθνομουσικολόγος
Ελένη Καρανικόλα – Τσουβέλα, Εκπαιδευτικός, dr Λαογραφίας Πανεπ. Δυτικ. Μακεδονίας
Ιδιαίτερη στιγμή της εκδήλωσης ήταν η απαγγελία κειμένων από τη Ζωή Μπαρτζώκα και η απόδοση μουσικών κομματιών της τοπικής παράδοσης από τους μουσικούς Γιώργος Φλούδας (βιολί), Δημήτριος Σωτηρίου (κιθάρα) και Γιώργος Γεωργίου (Ντέφι)
Παρουσίες
Την εκδήλωση μεταξύ άλλων παρακολούθησε η Τζένη Ταμπραντζή – Κοίλια, επικεφαλής της παράταξης «Δημοτική Αναγέννηση» και οι δημοτικοί Σύμβουλοι της παράταξής της ο Αντώνης Καραμπίνας, Πρόεδρος Κοινότητας Δ. Αρταίων.
Ο Γιώργος Μάνος, μέλος του Συμβουλίου Τοπικής Κοινότητας Ροδαυγής και μέλος του του Δ.Σ. Πολιτιστικού Συλλόγου Ροδαυγής ”Η Αγία Παρασκευή”.
Ο Κωνσταντίνος Κοτσιάνης, εκπρόσωπος του Πυροσβεστικού σώματος Ελλάδος, ο εκδότης της Εφημερίδας ‘’Άποψη‘’ δικηγόρος, Γιάννης Καϊντάσης και πολλοί άλλοι.
Από εμάς καλοτάξιδο το νέο βιβλίο.
ΤΟ ΑΡΤΙΝΟ ΛΑΪΚΟ ΧΟΡΟΣΤΑΣΙ» ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΟΜΖΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ